PARK ŠUMA TEPEC-PALAČNIK
Kategorija zaštite: Park šuma
Godina proglašenja: 1970.
Položaj
Zelena oaza, park šuma „Tepec–Palačnik“, nadvija se nad kralјevskim gradom Samoborom. Smešten u Zagrebačkoj županiji u Hrvatskoj, predstavlјa najlepšu prirodnu vizuru Samobora.
Brdo Palačnik nalazi se zapadno od grada Samobora, između strmih dolina potoka Lipovačka Gradna na severu i potoka Rudarska Gradna na jugoistoku. Sredinom područja prolazi Beli potok i deli Palačnik na dva dela, severni sa kotom Hajdovčak (345m), i južni sa vrhom Lipice (429). Brdo Tepec je na istoku ograničeno potokom Jarak, a na zapadu Rudarskom Gradnom. Od Stražnika ga deli strma dolina potoka Gradne, dok se na severoistoku postepeno preko Anindola spušta do Samobora.
Brdo Palačnik nalazi se zapadno od grada Samobora, između strmih dolina potoka Lipovačka Gradna na severu i potoka Rudarska Gradna na jugoistoku. Sredinom područja prolazi Beli potok i deli Palačnik na dva dela, severni sa kotom Hajdovčak (345m), i južni sa vrhom Lipice (429). Brdo Tepec je na istoku ograničeno potokom Jarak, a na zapadu Rudarskom Gradnom. Od Stražnika ga deli strma dolina potoka Gradne, dok se na severoistoku postepeno preko Anindola spušta do Samobora.
Istorija
Park šuma „Tepec–Palačnik“ zaštićena je 1970. godine, ali bogata istorija područja datira još iz 19. veka kada je tadašnji gradonačelnik Ljudevit Šmidhen, nakon velikih poplava i erozije, pošumio deo Tepeca (Anin-dol) i Stražnika. I narednih godina pošumlјavanje je nastavlјeno smrčom i arišem iz rasadnika Sv. Mihovila u Senju, a zasadi su postale prelepe park-šume. Svojevremeno su rezultati ove uspešne šumarske akcije opisani u Šumarskom listu (1909) kada je nadzornik šumarstva u hrvatskoj vladi u Zagrebu Ante Kera preporučio da se šume Medvednice ugledaju na „prirodni park“ u Anindolu.
Kroz park su šetali i stvarali ga neki od najpoznatijih hrvatskih pisaca - Petar Preradović, Stanko Vraz, August Šenoa, Antun Gustav Matoš. Pesnik Marko Vukasović ovde je napisao omilјenu pesmu svih Samoboraca „Kod kapele Svete Ane“, a u Aninom parku snimlјen je deo antologijskog filma Kreše Golika „Ko peva zlo ne misli“. Upečatlјivost i mistika starog grada Samobora fascinirali su književni i filmski svet. Naime, pisac August Šenoa spominje Stari grad Samobor u svom čuvenom romanu „Zlatarevo zlato“, a na njegovim ruševinama snimlјene su uvodne scene filma „Božji oklop“ sa Džeki Čenom iz 1987. godine.
Neki delovi Aninog parka nazvani su po piscima i značajnim Samoborcima. Od severnog ulaza u „Kostajninu“ je „Preradovićevo šetalište“, a šuma uz šetalište zove se „Šmidhenov gaj“. Od „Kostajnine“ do kapele Sv. Ana je „Vrazovo šetalište“, a od Sv. Ane do prostora za zabavu (podijum za ples) „Livadićevo šetalište“. Sva ova šetališta zajedno prikazuju bajkovitu sliku koja je postala omilјeno izletište Samoboraca i Zagrepčana.
Kroz park su šetali i stvarali ga neki od najpoznatijih hrvatskih pisaca - Petar Preradović, Stanko Vraz, August Šenoa, Antun Gustav Matoš. Pesnik Marko Vukasović ovde je napisao omilјenu pesmu svih Samoboraca „Kod kapele Svete Ane“, a u Aninom parku snimlјen je deo antologijskog filma Kreše Golika „Ko peva zlo ne misli“. Upečatlјivost i mistika starog grada Samobora fascinirali su književni i filmski svet. Naime, pisac August Šenoa spominje Stari grad Samobor u svom čuvenom romanu „Zlatarevo zlato“, a na njegovim ruševinama snimlјene su uvodne scene filma „Božji oklop“ sa Džeki Čenom iz 1987. godine.
Neki delovi Aninog parka nazvani su po piscima i značajnim Samoborcima. Od severnog ulaza u „Kostajninu“ je „Preradovićevo šetalište“, a šuma uz šetalište zove se „Šmidhenov gaj“. Od „Kostajnine“ do kapele Sv. Ana je „Vrazovo šetalište“, a od Sv. Ane do prostora za zabavu (podijum za ples) „Livadićevo šetalište“. Sva ova šetališta zajedno prikazuju bajkovitu sliku koja je postala omilјeno izletište Samoboraca i Zagrepčana.
Turizam
Prelepu samoborsku oazu mira najbolјe ćete doživeti šetajući omilјenim šetalištem hrvatskih pisaca Preradovića, Vraza, Šenoe i Matoša. „Preradovićevo šetalište“, „Šmidhenov Gaj“, „Anindol“, „Tanzplac“, „Vrazovo šetalište“ su staze koje znaju mnoge tajne. Možda ćete baš u „Šmidhenovom gaju“ i vi pronaći inspiraciju da napišete lep stih za volјenu osobu. Deo legendarnog filma Kreše Golika „Ko peva zlo ne misli“ snimlјen je u Aninom parku. Takođe možete plesati na Tancplatzu sa svojom simpatijom.
Na samo 2km od glavnog samoborskog trga nalazi se 14 metara visok vidikovac Tepec (piramida Anindol) s kojeg možete uživati u jednom od najlepših pogleda na Samobor, Zagreb, Medvednicu i Samoborske planine.
Sa vidikovca se vide ostaci Starog grada Samobora, koji vas mami da ga posetite. Iako su od njega ostale samo ruševine, Stari grad i dalјe privlači, posedujući snagu kojom je vekovima ugrožavao samoborsku pijacu, ali i kojom je ovo područje branio od stranih vojski.
Na samo 2km od glavnog samoborskog trga nalazi se 14 metara visok vidikovac Tepec (piramida Anindol) s kojeg možete uživati u jednom od najlepših pogleda na Samobor, Zagreb, Medvednicu i Samoborske planine.
Sa vidikovca se vide ostaci Starog grada Samobora, koji vas mami da ga posetite. Iako su od njega ostale samo ruševine, Stari grad i dalјe privlači, posedujući snagu kojom je vekovima ugrožavao samoborsku pijacu, ali i kojom je ovo područje branio od stranih vojski.
Prirodne vrednosti
Park šuma „Tepec-Palačnik“ ukupne površine 308,45 ha zaštićen je 1970. U geološkom smislu, Tepec je izgrađen od sedimentnih stena, uglavnom od trijasnog dolomita, a u manjoj meri, u severoistočnom delu prema Gizniku, od miocenskih krečnjaka. Oko najvišeg dela Tepeca (kota 394m) na silikatnim podlogama nalaze se prirodne šume hrasta kitnjaka (Quercus petraea) u zajednici sa pitomim kestenom (Castanea sativa). Na strmim zapadnim padinama prema potoku Rudarska Gradna, raste bukova šuma (Fagetum croaticum) sa javorom (Acer sp.) i grabom (Carpinus betulus).
Brdo Palačnik sazdano je od dolomita trijaske starosti i prekriveno je čistom bukovom šumom (Fagetum croaticum). U centralnom delu su manje sastojine hrasta kitnjaka (Quercus petraea), a na zapadu četinari, bor i smča. U blizini sela Palačnik formirana je šuma kestena (Castanea sativa). Karakteristika čitavog područja je pokrivenost šumskim i parkovskim sastojinama, a izuzetak su samo ruševine Starog grada Samobora, čiji su zidovi naselјeni bilјkama prilagođenim životu na oskudnim zemlјištima između kamenih blokova.
Na području Tepeke utvrđeno je prisustvo 73 vrste ptica. Neki od njih su jastreb, detlić, crni detlić, mali detlić, veliki detlić, beli pastir, palac. Najzanimlјivije otkriće je ptica zidar, alpska vrsta koja živi na stenama i liticama iznad granice drveća, a zimi migrira u niža područja. Na području park šume, ova vrsta je prisutna na ruševinama Starog grada gde ostaje do pojave visokog snega.
Brdo Palačnik sazdano je od dolomita trijaske starosti i prekriveno je čistom bukovom šumom (Fagetum croaticum). U centralnom delu su manje sastojine hrasta kitnjaka (Quercus petraea), a na zapadu četinari, bor i smča. U blizini sela Palačnik formirana je šuma kestena (Castanea sativa). Karakteristika čitavog područja je pokrivenost šumskim i parkovskim sastojinama, a izuzetak su samo ruševine Starog grada Samobora, čiji su zidovi naselјeni bilјkama prilagođenim životu na oskudnim zemlјištima između kamenih blokova.
Na području Tepeke utvrđeno je prisustvo 73 vrste ptica. Neki od njih su jastreb, detlić, crni detlić, mali detlić, veliki detlić, beli pastir, palac. Najzanimlјivije otkriće je ptica zidar, alpska vrsta koja živi na stenama i liticama iznad granice drveća, a zimi migrira u niža područja. Na području park šume, ova vrsta je prisutna na ruševinama Starog grada gde ostaje do pojave visokog snega.
Znamenitosti
Stari grad Samobor
U šumi Tepec nalaze se ostaci Starog grada Samobora, koji datira iz 13. veka. Brojni kralјevi i plemići tokom vekova bili su gospodari Samobor-grada, od češkog kralјa Otokara, koji ga je sagradio 1268. godine, verovatno na mestu već postojeće građevine. Arpadovići, Babonići, Anžuvinci, Frankopani, Erdodiji, grofovi Celјski, Matija Korvin, Ungnadi, Gruberi, Auerspergi, Kulmeri, Kiepachi, Alnochi i Montecuccoli, plemićke su porodice koje su godinama nadograđivale Samobor-grad i živele u njemu. Od početnog romaničko-gotskog burga sa velikom kulom, na kraju je stekao kasnogotičko-renesansne oblike da bi krajem 17. i početkom 18. veka postao barokni dvorac.
Kapela Svete Ane
Kapela Svete Ane, opevana 1937. godine u pesmi mladog Marka Vukasovića kao mesto za druženje „Kod kapele Svete Ane“, smestila se u miru šume na Tepecu. Najmlađa barokna sakralna građevina u Samoboru prvi put se pominje 1677. godine, ali se pretpostavlјa da su radovi na njenoj izgradnji započeti ranije. Kapelu je izgradila gospodarica grada Samobora Ana Elizabeta Auersperg. Kapela Svete Ane, ugnežđena među vitkim smrčama, poziva šetače pružajući im neopisiv mir.
Nepoznato o poznatome
Prirodni fenomen, stena u podnožju Starog grada, iznedrila je legendu o samoborskoj kornjači. Prema legendi iz 15. veka, ova kornjača je „delo“ grofice Barbare od Celјa, vladarke Starog grada i čuvene Crne kralјice koja je, baveći se alhemijom i naškodivši Samoborcima, stvorila ovu veliku kornjaču. Proždrlјivo čudovište dolazilo bi u grad zahtevajući da joj se žrtvuju mala deca dok kralјičino jedino dete ne ostane živo. Kada se gladna kornjača uputila prema grofici, grofica je zamolila svoje dojučerašnje neprijatelјe da počnu da se mole da joj dete bude pošteđeno. Samoborci su za uzvrat zahtevali da, ako molitva urodi plodom, Crna kralјica napusti grad. Nakon što je ona pristala, udarac groma pogodio je i okamenio kornjaču.
Područje je otvoreno za javnost:
- Radno vreme: stalno
- Najava dolaska: Nije potrebno
- Dodatne važne informacije:Ulazak u ruševine Starog grada moguć je samo na sopstveni rizik.
Ovim područjem upravlja Javna ustanova Zeleni prsten Zagrebačke županije
- Adresa: 151. Samoborske brigade HV 1, Samobor, Hrvatska
- Broj telefona: +385 (0)1 6111 552
- Internet stranica: https://zeleni-prsten.hr/
- Društvene mreže:
https://www.facebook.com/zeleniprsten
https://www.instagram.com/zeleni_prsten/
