SPECIJALNI REZERVAT PRIRODE OBEDSKA BARA

Nekada poznati rnitološki rezervat, a danas Specijalni rezervat prirode, ovaj ogromni močvarno-šumski kompleks smešten je uz reku Savu na jugu sremske regije između sela Obrež, Ašanja, Kupinovo, Progar i reke Save. Prostire se na području opština Pećinci i Ruma. U užem smislu, Obedska bara predstavlja meandar reke Save čiji glavni tok teče više prema jugu. Obedska bara proteže se u obliku potkovice između sela Obrež i Kupinovo. Dužina luka je oko 13,5 km, a najveća širina 750 m. Površina bare se menja, a danas iznosi oko 7 km2. Nadmorska visina varira od 71m do 73m.

U 19. veku Obedska bara bila je strogo čuvano lovište Austro-Ugarske monarhije, a nakon Prvog svetskog rata bilo je zaštićeno područje i lovište Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Uprkos organizaciji povremenog lova za povlaštene plemiće, ptice su bile strogo zaštićene između lova, pa su uvek uspevale da vrate svoju brojnost, prvenstveno zato što su njihova gnezda i hranilišta ostala netaknuta. Nakon Drugog svetskog rata zaštita je uspostavljena 15. decembra 1951. na osnovu odluke Zavoda za zaštitu i naučno proučavanje prirodnih retkosti SR Srbije iz Beograda, kao strogi rezervat prirode. Potkovica i teren 200 metara oko nje, na ukupnoj površini od 1.060 ha, stavljeni su pod potpunu zaštitu. Svi ribnjaci unutar Kupinske grede takođe su bili strogo zaštićeni. Zatim je 31. oktobra 1968. opština Pećinci proglasila rezervat prirode na 17.501 ha, s čak tri različita prirodna dobra koja su međusobno povezana (strogi rezervat prirode 602 ha, naučno-istraživački rezervat 766 ha, predeoposebne prirodne lepote 16.133 ha). Zaštita je od 1994. godine ujedinjena osnivanjem Posebnog rezervata prirode "Obedska bara", koji je Vlada Republike Srbije proglasila na površini od 9.820 ha.

Specijalni rezervat prirode „Obedska bara“ nudi velik izbor sadržaja za turiste:

• Centar za informisanje i obrazovanje, osnovan 2011. godine, smešten je u neposrednoj blizini motela, a namenjen je posetiocima rezervata „Obedska bara“. Kapacitet Centra je 40 osoba.
  
• Postoji kružna obrazovna staza, ukupne dužine 7 km i staza na vodi, ukupne dužine 5 km, opremljena s 4 posmatračke kule. Tu su i 4 vodena ogledala, ostrvo ptica, tremovi, putokazi i informativnetable. Katamaran kapaciteta za 25 osobe i čamci su na raspolaganju posetiocima, za razgledanje te sportski i rekreativni ribolov. Na ulazu u rezervat nalaze se dva vodiča za prijem posetilaca.
  Kružna edukativna staza opremljena je s tri trema, stolovima i klupama, a nalazi se u srcu Rezervata. Put pruža izvrsnu priliku za posmatranje močvarnih staništa patke njorke, starih šumskih sastojina, posebno engleskog hrasta, i retkog i lekovitog bilja.
  
• Staza na vodi, koja se nalazi na rubu močvare, polazi od „Obedove kule“, prelazi preko mosta (u procesu izgradnje) i prolazi pored posmatračkog tornja „Matijevica“, s kojeg se mogu posmatrati kolonije patki. Put se završava na drugom nadzornom tornju "Spomenik". Put se probija kroz šume engleskog hrasta i bele topole što omogućava šetnju i razgledanje Obedske bare, njene raznovrsneflore i faune, posebno ptica.
  
• U "potkovici" močvare nalaze se "vodena ogledala" i "ptičje ostrvo " čiji je cilj da se poboljša dodatno hranjenje patke njorke i njihovo zadržavanje u rezervatu Obedska bara. U blizini rezervata nalazi se nekoliko značajnih istorijskih i kulturnih spomenika: tvrđava "Kupinik", crkva Majke Angeline i crkva Svetog Luke.
  
  

Obedska bara - mit i legenda, poznata je širom sveta od sredine 19. veka, kada o njoj počinju priče kao o "raju" za ptice. Najveća vrednost područja je autentična mešavina mrtvaja, bara, močvarne vegetacije, vlažnih livada i šuma s izuzetno bogatom raznovršnošću ekosistema i vrsta, posebno onih ugroženih. Obedska bara jedno je od retkih još uvek sačuvanih područja plavnih močvara sa specifičnostima poput vekovnih mešanih šuma hrasta lužnjaka, kolonija močvarnih ptica i brojnih prirodnih retkosti. Bara je ostatak meandara starog korita reke Save, čiji glavni tok danas teče južnije. Obedska bara poznata je po raznolikim močvarnim i šumskim staništima, brojnim vrstama sisara, riba, vodozemaca, zmija, insekata te po izuzetnom bogatstvu flore, ihtiofaune i posebno ornitofaune. Zbog svojih izuzetnih prirodnih vrednosti Obedska bara nalazi se na popisu močvarnih područja Ramsarske konvencije od 1977. godine, kao prva u Srbiji, a 1989. godine proglašena je međunarodno važnim staništem ptica (IBA).

Ključne životinjske vrste na ovom području su:belorepan, crna roda, čaplja, dabar itd. Neke od retkih biljnih vrsta koje ovde možete pronaći su: beli lopoč, žuti lokvanj, obični iđirot, limnobijum (žabogrizovka), japanska perunika i druge.

• Na malom brežuljku uz ivicu Obedske bare, na suprotnoj strani Potkovice nasuprot Kupinovu, nalazi se crkva Majke Angeline, unutar starog samostanskog kompleksa Obed. Jedna od najstarijih srpskih crkava izgrađena od drvene konstrukcije stajala je vekovima. Narod u ovim krajevima veruje da je crkvu ženskog samostana Obed sagradila despotica Angelina Branković 1486. godine, u znak zahvalnosti Bogu za njen srećan povratak. Crkva je sagrađena od drvene konstrukcije i materijala broda kojim je plovila do Kupinova sa sinovima i relikvijama supruga Stefana.
• Srednjevekovni glavni grad Kupinik, izgrađen najverojatnije sredinom 14. veka, smešten je na samoj obali jugoistočnog ogranka Potkovice. Sagrađen je od drobljenog kamena i obložen opekom, kao ugarsko vojno utvrđenje. Njegova prvobitna svrha bila je kontrola prelaska Save, nasuprot Debrcu, nekadašnjem dvoru kralja Dragutina.

• Manastir Obed, tj. obnovljena crkva Majke Angeline, koja je nekada bila drvena crkva, jedina je verska građevina u Srbiji čije je neposredno okruženje redovno poplavljeno.
• Zvuči gotovo neverovatno, ali istraživanje polena u tresetnim ležištima Obedske bare Milovana Gajića pokazalo je da su davno, na ovom području rasli četinari poput smrče i bora. Činjenica je da su u preborealu u mnogim delovima ovog dela Evrope bile znatno zastupljeniji četinari, koji su u borealnoj fazi potpuno zamenile listopadne hrastove, što se dogodilo i u regiji Obedska bara.
• Na području bivše Jugoslavije i čitavog Balkanskog poluostrva, na Obedskoj bari 28. juna 1908. godine Jakob Šenk i njegovi saradnici izvršili su prvo prstenovanje ptica u naučne svrhe. Prve prstenovane jedinke bile su retke kašičar(Platalea leucorodia). Nakon toga je 1911. i 1912. lokalni saradnik Ž. Žarković u Kupinovu prstenovao prve seoska lasta(Hirundo rustica) i bele rode (Ciconia ciconia)- Sa svojim saradnicima Šenk se vratio u Obedsku baru kako bi prstenovao ptice 16. i 17. juna 1912., a sledeće godine objavljeno je da su u Africi pronađene određene vrste čaplje, koje se gnezde na Obedskoj bari.
• Obrežani i Kupinci oduvek su čuvali „živa mesta“ sa blatom u koritu Obedske bare, a neinformisani su plaćali glavom jer nisu poznavali ta opasna mesta. Grane, kao i bilo koji drugi teži predmet, tonu preko 3 metra kroz kašasti mulj. Mulj je obložen stvrdnutim slojem koji može obmanjivati. Kad se samo jedno stablo nađe na ovoj labilnoj podlozi, svi ostali počinju se savijati na udaljenosti većoj od desetine metra. Tokom Prvog i Drugog svetskog rata nekoliko stotina vojnika nestalo je u živom blatu, a neki su se utopili u jamama Degurić, Vujić i Krstonošić. Marković 1961. godine prenosi priče stanovnika kako se ponekad mogu naći sedlo ili sablja, pa čak i ostaci vojničke uniforme u gustišima močvare. I danas meštani pričaju priče o navodnim avionima i zaprežnim kolima, koji su zauvek nestali u živom blatu Obedske bare. Između dva rata, Pongrac prenosi priče seljana da ulazak u Obedsku baru znači iskušavanje Boga, jer plin metana može omamiti nepažljivog posetilaca. Dodaje "... da se duboka močvara skriva pod naizgled čvrstom naslagom i ko god jednom uđe, mora tamo potonuti i nikad više ne videti sunca.

• Radno vreme: 7h-19h svaki dan, tokom cele godine
• Najava dolaska: Ivana Lozjanin, ivana.lozjanin@sgsmitrovica.rs, +38162626014
• Dodatne važne informacije: mogućnost keteringa ali uz prethodnu najavu i za grupe veće od 15 osoba
  
  

• Adresa: JP „Vojvodinašume“
• Broj telefona: +38121431144
• Internet stranica: www.vojvodinasume.rs