REKA SAVA

Reka Sava je jedna od najzanimljivijih i najkompleksnijih reka u Evropi. Nastaje spajanjem dveju slovenačkih reka – Save Bohinjke i Save Dolinke, koje se formiraju na izuzetno zanimljiv način. Nedaleko od Bohinja nalazi se veličanstveni vodopad Savica visine 78 metara, čija voda se uliva u Bohinjsko jezero. Iz Bohinjskog jezera izlazi kratka rečica imena Jezernica koja se nakon svega 100 metara spaja s potokom Mostnica stvarajući Savu Bohinjku. Sava Dolinka, sa druge strane, izvire kao potok Nadiža u dolini Tamar u Julijskim Alpima. Na nadmorskoj visini od 1222 m ponire, a nakon 5 km opet izvire kao Sava Dolinka. Duga je 45 km, protiče dolinama u blizini naselja Kranjska Gora, kroz Jesenice, između Bleda i Berga da bi se kod naselja Radovljica spojila sa Savom Bohinjkom u reku Savu.

Da li ste znali?

Duž celog svog toka Sava prima vodu iz gotovo 250 pritoka!
U izvorišnom delu Sava je široka svega par metara da bi na ušću u Dunav u Beogradu bila široka gotovo 300 metara. Duž svog toka od 926 kilometara, Sava sadrži celi spektar različitih rečnih staništa. U izvorišnom delu je prava kraška reka, brza, divlja i bistra, a prema ušću je sve sporija i sve zamućenija. Zajedno s pritokama poput Ljubljanice, Sutle, Kupe, Une, Vrbasa, Bosne i Drine, sliv Save predstavlja jedan od najraznovrsnijih i najbolje očuvanih rečnih sistema u Evropi. U Sloveniji je velik deo reke visoko modifikovan izgradnjom niza velikih hidroelektrana. Ostatak toka je još uvek vrlo očuvan. Iako u javnosti često vlada mišljenje kako je Sava zagađena, ona je još uvek u jako dobrom stanju. O tome svedoči i broj zaštićenih područja čiji je glavni fenomen reka Sava.

Čak 64% toka zaštićeno je u različitim kategorijama, a neka područja poput Parka prirode Lonjsko polje koje je uvršćeno na Ramsarsku listu vlažnih područja od međunarodnog značaja, imaju izuzetnu vrednost na globalnom nivou. Sava nam donosi velike količine vode kojima se snabdevaju okolna polja i podzemni rezervoari vode koji su bitni za vodosnabdevanje ljudi i ekosistema, važan je element predeone raznovrsnosti i stanište mnogim značajnim vrstama. Aktivni deo poplavne nizije koji za vreme visokih voda biva poplavljen, od presudne je važnosti za mrest riba i upotpunjavanje životnog ciklusa mnogih organizama, a u tom periodu se obnavljaju i podzemni rezervoari vode uz reku i njene pritoke. Svi ti elementi zajedno čine izuzetno vredan i dragocen ekosistem koji moramo štititi jer od njega zavise brojni životi i privreda.

Da li ste znali?

Zahvaljujući dobroj očuvanosti, u reci Savi i uz nju nalazimo mnoge retke i ugrožene vrste i staništa. Uz Savu se nalaze prostrana plodna područja koja služe za proizvodnju hrane i velike poplavne šume hrasta lužnjaka koje su jedinstvene na evropskom nivou.
Najveća pretnja za reku Savu su pregrađivanje reke zbog izgradnje hidroelektrana, preterano vađenje sedimenta, razvoj plovidbe i razvoj tzv. sive infrastrukture za odbranu od poplava. Pregrađivanjem reke sprečava se migracija vodenih organizama i transport sedimenta zbog čega se Sava ukopava u vlastito korito čime se smanjuje nivo podzemnih voda. Narušavanjem ekosistema iz njega nestaju prirodni prečišćivači - organizmi koji se hrane organskom materijom iz vode. Nastavi li se trend snižavanja podzemnih voda, još u većoj meri će doći do sušenja šuma i poljoprivrednih površina, a veoma su ugroženi i vodozahvati iz kojih grad Zagreb crpi pitku vodu i stabilnost zgrada u blizini reke.

Na međunarodnom nivou, rekom upravlja Međunarodna komisija za sliv reke Save na osnovu Plana upravljanja slivom reke Save. Sve države, kroz koje Sava protiče, oformile su više nacionalnih tela koja upravljaju rekom u svom delokrugu delatnosti i nadležnosti.

Članovi Mreže SavaParks učestvovali su u izradi publikacija poput Bele knjige o Savi i Eko-master plana za balkanske reke koje daju preporuke za upravljanje rekama na osnovu najnovijih saznanja i nude rešenja za održivo upravljanje rekom na dobrobit ljudi i prirode. Bela knjiga o Savi dostupna je na ovim web stranicama pod kategorijom publikacije, a Eko-master plan za balkanske reke izradili su RiverWatch iz Austrije i EuroNatur iz Nemačke i dostupan je na njihovim web stranicama ili na ovom linku.
©SavaParks Network 2020.        Disclaimer        E-mail: info@savaparks.eu